Τα θαλάσσια σκουπίδια είναι μία παγκόσμια απειλή για τα οικοσυστήματα και ένα πεδίο, όπου συχνά μόνο η τεχνολογία αιχμής μπορεί να δώσει σημαντικές λύσεις. Σε αυτό το πεδίο, οι εξελίξεις έχουν πια και ελληνικό χρώμα, αφού μία ελληνική σημαία υψώθηκε, όταν ανακοινώθηκαν οι νικητές του διαγωνισμού CASSINI κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Διαστήματος που φέτος διοργανώθηκε στη Σεβίλλη της Ισπανίας. Την εξαιρετική διάκριση είχαν τα στελέχη ελληνικής start-up που καθαρίζει τις ακτές από τα πλαστικά με drones, βραβείο που συνοδεύτηκε μάλιστα από ένα εκατομμύριο ευρώ. «Είναι μια βράβευση που αποδεικνύει πως η γνώση που παράγεται στα ελληνικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα όχι μόνο είναι κορυφαία αλλά μπορεί να γίνεται χρήσιμη σε πραγματικό περιβάλλον. Για εμάς αυτή ήταν μια πολύ ιδιαίτερη στιγμή που κόποι πολλών ετών έφτασαν να βραβεύονται», ανέφερε…
…μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ, “Πρακτορείο 104,9 FM” ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, διευθυντής της Ομάδας Θαλάσσιας Τηλεπισκόπησης, και συνιδρυτής της SciDrones, Κωνσταντίνος Τοπουζέλης.
Στην πιο ψηλή θέση η ελληνική SciDrones
H ελληνική spin-off του Πανεπιστημίου Αιγαίου με την ονομασία SciDrones (σ.σ Scientific Drones) ήταν ανάμεσα στους τρεις νικητές του διαγωνισμού CASSINI που συνοδευόταν από χρηματικό έπαθλο ενός εκατομμυρίου ευρώ και διοργανώνεται από τον Οργανισμό της ΕΕ για το Διαστημικό Πρόγραμμα (EUSPA) και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το CASSINI είναι η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υποστήριξη επιχειρηματιών, νεοφυών επιχειρήσεων και ΜΜΕ που αναπτύσσουν καινοτόμες εφαρμογές που αξιοποιούν δεδομένα από το Διαστημικό Πρόγραμμα της ΕΕ και συγκεκριμένα από τα δορυφορικά συστήματα Galileo/EGNOS και Copernicus.
Οι στόχοι αυτής της πρόσκλησης ήταν να τονώσει την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων χρησιμοποιώντας δεδομένα του διαστημικού προγράμματος της ΕΕ, να υποστηρίξει την πρόληψη της ρύπανσης των ωκεανών και να συμβάλει στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με τον εντοπισμό, την παρακολούθηση και την αφαίρεση πλαστικών απορριμμάτων σε ποτάμια, ακτές και παράκτιες ζώνες, να προσελκύσει καινοτόμες λύσεις, να κινητοποιήσει ιδιωτικές επενδύσεις και να δημιουργήσει λύσεις κοντά στην αγορά. Ο διαγωνισμός είχε ως στόχο τη δημιουργία ενός νέου οικοσυστήματος επιχειρηματιών ενώ όλες οι προτεινόμενες λύσεις έπρεπε να είναι κοντά στην αγορά και να μπορούν να αποδείξουν την αποτελεσματικότητά τους σε μια επίδειξη σε πραγματικό περιβάλλον. «Μιλάμε για λύσεις που έπρεπε να αποδείξουν πως έχουν τη δυνατότητα να συνεισφέρουν στην απορρύπανση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, να λειτουργήσουν απέναντι στην πλαστική ρύπανση, ενώ στη δική μας περίπτωση υπάρχει και μια πολύ καλή σχέση με την υπηρεσία που δίνει τις Γαλάζιες Σημαίες που επίσης θα ήθελε να γνωρίζει εάν στις παραλίες υπάρχει πλαστική ρύπανση ή όχι», εξήγησε ο κ.Τοπουζέλης.
«Οι τρεις εταιρίες που βραβεύτηκαν πρέπει να σχετίσουν δεδομένα δορυφορικά από το Copernicus με οτιδήποτε δεδομένο έχουν να βρουν στο πεδίο έτσι ώστε να μπορούν να εντοπίζουν την πλαστική ρύπανση και στη συνέχεια να οδηγηθούμε στην απορρύπανση των περιοχών», εξήγησε ο κ.Τοπουζέλης που περιέγραψε πως η ελληνική εταιρία που βασίστηκε στις έρευνες στο πεδίο της ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου κατάφερε να δημιουργήσει μια πλήρως αυτοματοποιημένη εφαρμογή. «Μιλάμε για τον εντοπισμό της ρύπανσης στις ακτές με χρήση Μη Επανδρωμένων Εναέριων Συστημάτων (drone) όπως και τεχνολογίας Τεχνητής Νοημοσύνης (AI). Έχουμε τη δυνατότητα να μπορεί οποιοσδήποτε στον πλανήτη να πετάξει ένα drone με ένα πρωτόκολλο που θα δώσουμε, και στη συνέχεια τα δεδομένα να τα βάζει στο σύστημά μας και σε πάρα πολύ λίγο χρόνο, να βλέπει που είναι τα απορρίμματα στις παραλίες, κατηγοριοποιημένα σε επτά διαφορετικές κατηγορίες, πλαστικά, μεταλλικά και άλλα, όπως και να έχει την επιπλέον πληροφορία για το πόσο σίγουροι είμαστε για αυτό το οποίο κάνουμε ως αποτέλεσμα όλης της διαδικασίας εντοπισμού».
Κορυφαία τεχνολογική ετοιμότητα για το Made in Hellas σύστημα
«Με αυτό το σύστημα μπορούμε ουσιαστικά να χαρτογραφήσουμε την πλαστική ρύπανση στις ακτές πάρα πολύ γρήγορα και σε πάρα πολύ μεγάλη έκταση», τόνισε η κ. Τοπουζέλης δίνοντας μάλιστα έμφαση και στο πως το σύστημα της SciDrones έχει το επιπλέον ατού της καταγραφής θαλάσσιων σκουπιδιών σε δυσπρόσιτες περιοχές όπου δεν είναι ιδιαίτερα εύκολο να μεταβεί κανείς σε μια παραλία. Μετά από μια αυστηρή διαδικασία αναθεώρησης και μια απαιτητική απαίτηση επίδειξης όπου οι αιτούντες έπρεπε να αποδείξουν την αποτελεσματικότητα της λύσης τους σε πραγματικές συνθήκες, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μαζί με τον Οργανισμό της ΕΕ για το Διαστημικό Πρόγραμμα (EUSPA) ανακοίνωσαν τους νικητές κατά τη διάρκεια της Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Διαστήματος 2023 στη Σεβίλλη και έτσι η ελληνική προσπάθεια χάρη στην αποτελεσματικότητά της βρέθηκε στην κορυφαία θέση βράβευσης. Μια αποτελεσματικότητα που ήρθε μετά από πολλαπλές δοκιμές στο πεδίο και σημαντικό εύρος συνεργασίας. «Υπάρχουν δυσκολίες στο να καταλάβουμε πόσα είναι τα απορρίμματα που βρίσκονται κοντά στις ακτές. Το σύστημά μας έχει δοκιμαστεί σε ευρεία κλίμακα, έχουμε πάνω από 80 χιλιόμετρα ακτογραμμής σε δοκιμή ενώ έχει χρησιμοποιηθεί και σε πολλές χώρες του εξωτερικού, ενδεικτικά στην Πορτογαλία, την Γκάνα, την Ιαπωνία. Είναι συνεπώς ένα πολύ ώριμο σύστημα που έχει μάλιστα μια κορυφαία τεχνολογική ετοιμότητα, το λεγόμενο Επίπεδο 9, ένα στοιχείο το οποίο συνέβαλε στο κερδίσουμε το βραβείο», εξήγησε ο Έλληνας διευθυντής της Ομάδας Θαλάσσια Τηλεπισκόπησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Η Scidrones χρησιμοποιώντας έναν καινοτόμο συνδυασμό δεδομένων Copernicus με εικόνες drone υψηλής ανάλυσης και προηγμένους αλγόριθμους AI ανέπτυξε την CMLO (Coastal Marine Litter Observatory) εφαρμογή που εντοπίζει λοιπόν αυτοματοποιημένα τα απορρίμματα στις ακτές. Η CMLO τα κατηγοριοποιεί στις επτά διαφορετικές κατηγορίες, τα διαφοροποιεί από άλλες πηγές φυσικών υπολειμμάτων, όπως κλαδιά και φύκια και δημιουργεί χάρτες με περιοχές που περιέχουν μεγάλη πυκνότητα απορριμμάτων ώστε τοπικές αρχές να μπορούν να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή για να καθοδηγήσουν τις εργασίες καθαρισμού τους, κατανέμοντας πόρους σε εκείνες τις παραλίες και τα περιβάλλοντα που είναι ιδιαίτερα επιβαρυμένα με απορρίμματα και ιδιαίτερα με τα πλαστικά. «Η δουλειά αυτή είναι και αποτέλεσμα μια μακράς συνεργασίας με διάφορους φορείς και πρέπει να επισημάνω πως δεν θα τα είχαμε καταφέρει χωρίς την βοήθεια του Ιδρύματος Αθανασίου Κ. Λασκαρίδης που με τον πλοίο “Τυφώνας” που διαθέτει καθαρίζει θάλασσες και ακτές στην Ελλάδα και έτσι συλλέγει και δεδομένα από drone τα οποία χρησιμοποιούμε για να μπορέσουμε να κάνουμε το σύστημά μας να δουλεύει καλά», τόνισε ο κ. Τοπουζέλης. Στη συλλογή δεδομένων ανά την υφήλιο ώστε να δοκιμαστεί και να ωριμάσει περισσότερο μάλιστα το σύστημα της SciDrones συνεισέφερε, όπως είπε ο Έλληνα επιστήμονας, και το διεθνές Ινστιτούτο Air Center.
Ελλάδα, βιωσιμότητα και Οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Διαστημικό Πρόγραμμα (EUSPA)
Το CASSINI είναι μια διαδικασία του Οργανισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το Διαστημικό Πρόγραμμα, της ευρωπαϊκής EUSPA που είναι υπεύθυνη για τη διαπίστευση ασφαλείας όλων των στοιχείων του Διαστημικού Προγράμματος της ΕΕ που έχει αναλάβει για την ΕΕ και παρέχει ασφαλείς ευρωπαϊκές υπηρεσίες δορυφορικής πλοήγησης, προωθεί την εμπορευματοποίηση δεδομένων και υπηρεσιών Galileo, EGNOS και Copernicus, ενώ συντονίζει και το επικείμενο κυβερνητικό πρόγραμμα δορυφορικών επικοινωνιών της ΕΕ GOVSATCOM όπως και το EU SST Front Desk, προγράμματα στα οποία η Ελλάδα φιλοδοξεί να έχει σημαντικό ρόλο. Η EUSPA είναι μέρος της προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για μια Ευρώπη με ανθεκτικότητα. «Το σύνολο της προσπάθειας της Ευρώπης ‘ταιριάζει’ με τις δικές μας προσπάθειες. Τα επιβαρυμένα με απορρίμματα είναι στόχος της ΕΕ να τα απορρυπάνουμε στον μέγιστο δυνατό βαθμό», τόνισε ο ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ωκεανογραφίας και Θαλάσσιων Βιοεπιστημών του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
Σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, το συγκεκριμένο σύστημα που βραβεύτηκε από τον EUSPA έχει πολλές διαφορετικές λειτουργίες και «προσαρμόζεται ανάλογα με το ποιος το χρησιμοποιεί, π.χ ένα ξενοδοχείο που θέλει καθαρές τις ακτές του, ένα νησί που θέλει το ίδιο, έναν δήμο που θέλει να ξέρει πως θα διατηρεί τις παραλίες του καθαρές και να κατευθύνει τις δυνάμεις του» ενώ με το CMLO και μια ολόκληρη χώρα θα το έχει σε λειτουργία και θα προβάλει στα Ηνωμένα Έθνη την πληροφορία δεικτών βιώσιμης ανάπτυξης όπως θα μπορούν να κάνουν «και ιδιώτες που θέλουν να αποδεικνύουν την καθαρότητα των ακτών τους», εξήγησε ερωτηθείς για το εύρος των χρήσεων του ελληνικής τεχνολογίας συστήματος ο κ. Τοπουζέλης.
Σωτήρης Κυριακίδης